Battle of Kircholm 1605

Spora część pola bitewnego leży obecnie pod wodą. Spiętrzana od wielu lat Dźwina utrudnia archeologom Ogłtuszywszy pewnego Litwina z chorągwi petyhor- skiej, potężny szwedzki rajtar uchwycił rannego w pasie i zarzucił jak worek w poprzek własnego siodła. Chciał w ten sposób zaimponować towarzyszom ze swoich szeregów. Zawrócił ku nim kłusem z triumfującym obliczem, jednak Litwin wydobył nóż zza pazuchy i przeciął popręg siodła rajtara. Obaj zwalili się na ziemię, a koń uwolniony od ciężaru uciekt. Zawstydzony Szwed pokłonit się przeciwnikowi, którego chciał upokorzyć, po czym odwrócił się i na piechotę podreptał ku swoim. BITWA POD KIRCHOLMEM 27 WRZEŚNIA 1605 Aby podreperować morale panikujących knechtów, dowódca oddziału Anders Lennartsson zsiadł z konia i z pałaszem w dłoni ruszył do boju w jednym szeregu z podwładnymi. Zraniony w twarz, zalany krwią, wciąż prowokował Litwinów wyciągniętą bronią. Nierozpoznany, padł chwilę potem. Chodkiewicz uhonorówał poległego uroczystym pogrzebem. precyzyjną lokalizację bitwy. oprzytomniał, Aby sprowokować Szwedów do opuszczenia dogodnych stanowisk, hetman Chodkiewicz sięga po prosty podstęp: nakazuje harcownikom na przedpolu upozorowanie bezładnej ucieczki. Karol IX daje się oszukać. Rzuca do ataku pierwszą linię piechoty i boczne szwadrony jazdy. „Bitwa pod Kircholmem" pędzla flamandzkiego malarza batalisty Pietera Snayersa (1592-1666). Szwedzi wbiegają na wzniesienie zajmowane przez wojska Chodkiewicza, rozluź- 2 niając szyki. Czeka ich tu niemiła niespodzianka: uciekający nagle zatrzymują się i odwracają, a spomiędzy nich wypada 650 husarzy Wincentego Wojny i rajtarów kurladzkich. Karol IX bezsilnie z oddali obserwuje, jak polska jazda masakruje jego formację piechoty. Król Karol, upokorzony przebiegiem bitwy, z rapierem oficerów, rzucił się do walki. Uderzony nadziakiem w ramię, spadł z konia. Wodze swojego wierzchowca oddał mu dworza- nin Henryk Wrede, powstrzymał pościg, by chwilę potem zginąć pod szablami husarii. dłoni, wbrew perswazjom swoich Bezładny tłum uciekinierów zatrzymuje spieszące z odsieczą rezerwy. Tymcza- sem Chodkiewicz rzuca lewym skrzydłem zgrupowanie Tomasza Dąbrowy. Cwałujące z wiatrem konie wzburzają chmurę kurzu, ułatwiając atak. Lekka jazda rozbija rajtarię. Cofający się utrudniają przegrupowanie wojsk, ale Karolowi IX udaje 4 się wprowadzić do walki wojska drugiego rzutu. Uderza po przeciwnej stronie – rajtarią generała Brandta. Jej impet powstrzymuje husaria rotmistrza Jana Sapiehy, którą po chwili wspomaga też odwód 200 husarzy Teodora Lackiego. Hetman Chodkiewicz ciosem szabli zwala na ziemię celującego w niego rajtara. Gdy narzeczony córki Karola, książę Lune- burski, przestrzegł przed bitwą przysztego teścia przed lekceważeniem Litwinów, ten zarzucił mu tchórzostwo. Obrażony książę honorowym gestem porzucił konia i ruszył na czele swojego regimentu na piechotę. Zginął spod szabli rotmistrza Dąbrowy. Z desperacką odsieczą przybywają nowe oddziały szwedz- 5 kie. Husaria Lackiego rozbija je w proch. Szwedzi rzucają się do bezładnej ucieczki. Chodkiewicz rusza za nimi szeroką falą wszystkich swoich oddziałów. UZBROJENIE FAZY BITWY Pistolet kołowy – krótkolufowy pistolet z tzw. zamkiem kołowym, w którym zapłon prochu następował przez iskry powstałe w wyniku pocierania ruchomego karbowanego kółka o piryt zamocowany w szczękach kurka. Obrót koła wyzwalała sprę- żynka (naciągana przed każdym strzałem za pomocą klucza), zwalniana pociągnięciem za spust. Mansfeld Po 3 godzinach armia szwedzka jest rozbita. Na 6 niedobitków czekają stojące na redzie okręty. Wojna Brandt 30 cm CZAS I MIEJSCE Wieś w gubernii inflanckiej nad Dźwiną, 18 km od Rygi, obecnie Salaspis (Łotwa). Nadziak - broń sieczna Dąbrowa o stalowej głowicyw kształcie młotka używana do rozbijania zbroi i hełmu przeciwnika. Lennartsson Sapieha ok 50 cm Inflanty Kurlandia O Wik. Ks. Brandt Szabla typu węgiersko-polskiego z otwartą rekojeścią i ciężką głownią, czasem z łańcuszkiem na dłoń ułatwiającym chwyt. Litewskie Ryga Ks. Pruskle wszystkie oddziały Karol X Kircholm Korona Lacki 92 cm Bitwa rozpoczęła się ok. godziny 13. Jej decydująca część rozegrała się w ciągu 15-20 minut; do wieczora trwały pościgi i pojedyncze potyczki. Pałasz-broń biała używana przez husarię z prostą jednosieczną głownią. ok. 105 cm PORÓWNANIE SIŁ Nem quis dit, tore dem ut pro od et vellab issit, seque volore de venimincto dolorep ellorup tiorese laturio reritibus ipiet reicid et reiunt evendit ationseque velique volorectati comni bea que pro imi, quia simusci pienis aligendia id ut aceati volecte mporum aut dolorem pore- sci dignam rero tem. Nempor as nulluptibusa quaecte mquiamet dit evenis aut. Muszkiet – gładkolufowa broń palna ładowana od wylotu lufy. Kopia husarska -wyciosywana dowódcy piechota jazda działa straty najczęściej z osik, zakończona en stalowym grotem, dla wzmoc- nienia oplatywana rzemieniem i oblewana smołą. Była bronią jednorazowego użytku" - po starciu zwykle łamała się i była odrzucane przez Nam facid eris hetman wielki dolupta sperro od ut et facernam ok. 150 cm litewski volupta invenis veliam aut pra Berdysz - broń drzewcowa piechoty zakończona toporem o łukowatym ostrzu. Jan Karol Chodkiewicz platem consequ- as dolorepudis conet liqui que nia. husara. (1560–1621) 1000 2800 100 proporzec zwany kitajką był znakiem chorągwi; łopocząc na wietrze, sku- tecznie straszył konie wrogiej jazdy 180 cm drzewiec z uchwytem na dłoń kula zabezpieczająca wyślizgnięciu się z dłoni przy uderzeniu król Karol IX Sudermański (1550–1611) ok. 450 cm 480 cm Pika - broń drzewcowa piechoty zakończona niedużym metalowym grotem. Podczas obrony pikinierzy, zgrupowani w ciasne czworo- boki, nastawiali piki pod kątem na trzech wysokościach w kierunku szarżującej jazdy. Podczas ataku dzierżyli je równolegle do ziemi. 8000-9000 2500 11 ok. 9400 grot Xim latur. Qui quostio omni. Issita di quiam nem sit quo in reperumque venimenda quam estiust dunditis dolore liberup tioresti verchil ipistius, ut molupta musam, optatis maiorectae voloribust, asped maximus et aceribusam, sinverum voluptur, aut ut quos et facerum